اقتصاد ، بازار ، کار

علم یا دانش اقتصاد از زیر مجموعه های علوم انسانی است. وقتی بحثهای اقتصادی پیش می آید دیده می شود کسانی که بهره ای از این دانش دارند بیشتر سعی می کنند مباحث و مسایل اقتصادی را در چهار چوب تکنیکها و فرمولهای اقتصادی مطرح کرده و دنبال راه حل باشند.

تکنیکها و فرمولهای اقتصادی با همه ارزش و ضرورت ، شاید یک یا نیم درصد علم اقتصاد هم نباشند.عدم توجه به این نکته باعث می شود که در بررسی مسایل اقتصادی  به صورت مسئله درست دست نیابیم لذا در پی آن راه حل درست و موثری نیز حاصل نخواهد شد. 

مثال:

برای مثال به مبحث کار و اشتغال می پردازیم. وقتی بحث اشتغال پیش می آید خیلیها دست می گذارند روی اینکه مثلا در فلان سالها رشد سریع جمعیت پیش آمده و نرخ سرمایه گذاری برای ایجاد کار از رشد جمعیت عقب افتاده و چنین و چنان شده.  این حرف غلط نیست ولی کامل نیست. باید عرض شود در گذشته نچندان دور در خصوص اشتغال مردان،  وقتی یک مرد خدمت سربازی را تمام می کرد اگر بخصوص باسواد بود و علاقه هم داشت حالا با داشتن آشنا یا خودش در یکی از ادارات استخدام می شد. و اگر حرفه و مهارتی داشت در جای دیگری بکار گرفته می شد. حتی اگر مهارتی هم نداشت باز بکار گرفته می شد کار یاد می گرفت و به درآمد زایی می رسید. و در همه اینها داشتن حسن پیشنه و درستکاری کافی بود.

این فرهنگ در کل جامعه وجود داشت که باید برای شخص درستکار زمینه و فرصت کار ایجاد کرد. این نگرش ناشی از فرهنگ متمدن و غنی ایران اسلامی بود.

بعدها کم کم این فرهنگ مطلوب در مقابل یک نگرش اقتصادی غیر بومی رنگ باخت و به بهانه کاستن از هزینه ها ، نیروی انسانی را هم جزو هزینه فرض کرده و به هر شکل به فکر کنار گذاشتن آن کرد. این فرهنگ که در جامعه رایج شد حتی بقال سر کوچه هم که خودش بود و خودش به این فکر افتاد که اگر روزی وضعش به حدی خوب شد که نیاز به وردست پیدا کرد خودش آن کار را انجام بدهد تا درآمد بیشتری نصیبش شود.

فرهنگ که این شد بیکاری بیشتر شد، آسیبهای اجتماعی بیشتر شد ، شکاف طبقاتی بیشتر شد ....

بنده از افراد موثق شنیده ام در کشور چین وقتی می خواسته اند مثلا برای کاری حفاری انجام دهند با اینکه تکنولوژی آن را دارند که آن کار را با یک ماشین و یک نفر نیروی انسانی انجام دهند بجای این کار تعدادی کارگر آورده اند. وقتی خواسته اند جایی را جارو کنند بجای جاروی مکانیزه از تعدادی کارگر استفاده کرده اند. 

در حل مسایل اقتصادی توجه به فرهنگ اصیل خودمان بسیار راه گشاست و این مطلب نافی بکارگیری تکنیکها و فنون علمی و تجربی اقتصادی نیست.